HISTORIA PARAFII

W drugiej połowie XIX w. w Bydgoszczy nastąpił szybki rozwój gospodarczy i demograficzny, mający źródło w ekspansji przemysłowej. W latach, w których powstała nasza parafia miasto liczyło ponad 60 tys. mieszkańców, z czego znaczną część stanowili katolicy. Fara nie mogła pomieścić tak dużej liczby wiernych, dlatego rząd pruski w porozumieniu z arcybiskupem gnieźnieńsko – poznańskim, ks. Florianem Stablewskim wyraził zgodę na zbudowanie dwóch świątyń:- dla Polaków; kościół pw. Św. Trójcy- dla Niemców; kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.Prace budowlane trwały trzy lata (1910 – 1913). W niedzielę 19 czerwca 1913r. 0 godz. 8 sufragan gnieźnieński, Kloske, dokonał konsekracji kościołów. Uczestniczyli w tym również członkowie farnego dozoru kościelnego oraz władze pruskie.Nowo wybudowane świątynie były kościołami pomocniczymi parafii farnej (bydgoskiej).Pierwszym administratorem NSPJ został ks. Franciszek Schirmer, jego pomocnikiem ks. Józef Kliche. Jako katolik niemiecki dążył do usamodzielnienia tej parafii, do zrzucenia zwierzchnictwa wobec proboszcza kościoła farnego – ks. Edwarda Beckera. Doszło nawet do zamknięcia kościoła. Powodem był spór na linii ks. Schirmer – ks. Becker. Wywołało to reakcję administratora Archidiecezji Gnieźnieńskiej – ks. Dorszewskiego. 23 marca 1914r. wydał zarządzenie, zatwierdzone także przez Rejencję Pruską, o zwierzchnictwie proboszcza farnego nad wszystkimi trzema kościołami pomocniczymi. Od tej chwili stosunki między księżmi były poprawne.Dnia 20 stycznia 1920r. Bydgoszcz odzyskała niepodległość. Rozpoczął się nowy etap dziejów i masowy odpływ ludności niemieckiej do Rzeszy. W Farze, jak i w Św. Trójcy odprawiano nabożeństwa po polsku, wyjątek stanowiła nasza parafia. Należało to zmienić. 1 kwietnia 1920r. kardynał Dalbor powołał na stanowisko administratora ks. Narcyza Putza oraz wydał zarządzenie o prymacie j. polskiego w nabożeństwach. Ks. Putz natychmiast rozpoczął organizowanie duszpasterstwa dla Polaków i starał się zlikwidować nabożeństwa niemieckie. Wywołało to ataki Niemieckiej Rady Kościelnej na ks. Narcyza. Pomimo tego ks. administrator konsekwentnie organizował polskie duszpasterstwo. Zlikwidował w kościele wszelkie napisy w j. niemieckim, za zgodą ks. bp Laubitz’a zniósł oddzielne nabożeństwo dla Niemców (odtąd ich życie parafialne skupiło się w kościele pojezuickim).

W związku z wyzwoleniem spod zaborów i wzrostem liczby wiernych kard. Dalbor, we współpracy z ks. Beckerem i bp Laubitz’em, przygotował podział parafii bydgoskiej. Utworzył cztery okręgi duszpasterskie:- przy kościele św. Marcina i Mikołaja- przy kościele św. Trójcy- przy kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa- przy kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy ich utworzeniu został powiadomiony dziekan bydgoski – ks. Tyrakowski. Miał on służyć pomocą w rozwiązywaniu problemów, omawiać z proboszczami kwestie pracy duszpasterskiej (m.in. godziny nabożeństw czy naukę religii). Dnia 14 listopada 1921r. abp gnieźnieński wydał dekret mianujący ks. Narcyza Putza proboszczem, pomimo, iż nie erygowano jeszcze parafii. Do ostatecznej, kanonicznej erekcji parafii bydgoskiej przystąpiono pod koniec 1923r. Do projektu dołączono też parafię Św. Wincentego a Paulo oraz parafię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Brzozie. Dekret erygujący wszedł w życie w dniu 1 maja 1924r. Określono w nim terytorium parafii, kościół i budynki kościelne, cmentarz oraz podstawy formalno – prawne działania parafii. W latach 30′ do parafii przy Pl. Pistowskim należało ok. 25 tys. wiernych. Przy tak wielkiej ich liczbie koniecznym było stworzenie nowych parafii. Koncepcję zburzył wybuch II wojny światowej, podczas której starano się utrzymać przy życiu parafie dotąd istniejące. Po zakończeniu okupacji życie religijne zaczęło się odradzać i można było śmiało myśleć o kontynuowaniu zaprzestanych projektów. I tak kard. Hlond, dekretem z dnia 24 sierpnia 1946r., wprowadził rozgraniczenie parafii na terenie Bydgoszczy. Granice naszego kościoła znacznie się skurczyły. Uległy niewielkim zmianom po erygowaniu parafii Św. Krzyża w 1979r. i trwają, w niezmienionym kształcie, do dzisiaj.

PROBOSZCZOWIE PARAFII

1. Ks. Narcyz Putz

Urodził się 28 stycznia 1877 r. w Sierakowicach. Ukończył Królewskie Maryjne Gimnazjum w Poznaniu, po czym, 26 kwietnia 1898 r., wstąpił do Seminarium Duchownego w ww. mieście. Święcenia kapłańskie otrzymał 15 grudnia 1901 r. Rok później powołano go na wikariusza w Boruszynie. Pracował też w Szamotułach, Wronkach, Ludzisku. 1 kwietnia 1920 r., dekretem ks. Prymasa Dalbora, został administratorem kościoła NSPJ w Bydgoszczy. Pod koniec roku 1921 otrzymał tytuł proboszcza, mimo, że parafia nie została jeszcze erygowana. Jak wiemy nasz kościół należał z początku do Niemców. Ks. Putz chciał go przekształcić w kościół polski, co ostatecznie udało mu się w 1924 r. Niestety, decyzją Nuncjusza Apostolskiego, bp Lauri’ego, musiał opuścić Bydgoszcz. Otrzymał za to, 1 września 1925 r., administrację parafii Św. Wojciecha w Poznaniu. 31 stycznia 1927 r. mianowany przez ks. Prymasa A. Hlonda członkiem Rady Administracyjnej Archidiecezji Poznańskiej, a 16 listopada 1937 r. kanonikiem honorowym Kapituły Metropolitalnej w Poznaniu. We wrześniu 1939 r. udał się do Warszawy, gdzie go uwięziono. Po dwóch tygodniach aresztu wrócił do Poznania. 25 kwietnia 1940 r., po ponownym aresztowaniu, został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie zmarł 5 grudnia 1942 r. Jego numer obozowy to – 22064.

2. Ks. Kazimierz Stepczyński

Urodził się 4 marca 1881 r. w Żychowie. Studia teologiczne, zakończone prezbiteratem, rozpoczął w 1902 r. Jako wikariusza wysłano go do Połajewa. Następnie został administratorem parafii w Witaszycach, w Śmiglu i w Ryczywole. Mianowano go prodziekanem i dziekanem dekanatu obornickiego oraz radcą duchownym. Proboszczem parafii NSPJ w Bydgoszczy był od 1 października 1925 r. 1 października 1928 r. otrzymał tytuł inspektora religii w szkołach powszechnych w Bydgoszczy oraz, 28 grudnia 1929 r., dziekana dekanatu bydgoskiego. Kolejne tytuły i funkcje ks. Stepczyńskiego to: sędzia prosynodalny Trybunału Metropolitalnego w Gnieźnie; kanonik honorowy Gnieźnieńskiej Kapituły Metropolitalnej. Przed księdzem, jako proboszczem stanęło zadanie zorganizowania zaplecza materialnego parafii (utworzenie plebanii, cmentarza, organistówki). Z inwestycji należy wymienić: umieszczenie w ołtarzu głównym nowego obrazu Serca Jezusowego, nowy wystrój kaplicy Św. Teresy, wybudowanie na cmentarzu domu dla dozorcy. Był osobą dość konfliktową i nie w pełni taktowną, choć gorliwą. Podczas wojny więziony i torturowany przez gestapo. Padł ofiarą krwawej bydgoskiej niedzieli w roku 1939. Jego ciała nigdy nie odnaleziono.

3. Ks. Czesław Rólski

Urodzony w Gębicach, 28 maja 1905 r. Ukończył naukę w Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Trzemesznie. We wrześniu wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu. 14 czerwca 1930 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Miesiąc później objął funkcję wikariusza przy kościele farnym w Bydgoszczy, a 1 marca 1932 r. w kościele NSPJ. W czasie wojny pomagał parafianom materialnie i duchowo, spowiadał, udzielał Sakramentów i odprawiał Msze św. W 1946 r. objął w zarząd parafię Matki Boskiej Nieustającej Pomocy na Szwederowie. W 1968 r. Prymas Polski, ks. kard. Stefan Wyszyński mianował ks. Rólskiego wicedziekanem dekanatu Bydgoszcz. Dla każdego miał życzliwe słowo. Nie potrafił nikomu niczego odmówić, zawsze chętnie spieszył z pomocą. Zmarł nagle, na zawał serca, 22 maja 1972 r.


4. Ks. Jan Nepomucen Konopczyński

Przyszedł na świat 24 kwietnia 1883 r. w Dalewie. Kultywując tradycje narodowe i religijne, jako uczeń Gimnazjum w Rawiczu, działał w tajnej organizacji Tomasza Zana. Drzwi Seminarium Duchownego w Gnieźnie przekroczył w styczniu 1907 r. Cztery lata później otrzymał święcenia kapłańskie z rąk bp Edwarda Likowskiego. Jako neoprezbiter rozpoczął pracę duszpasterską w Morzewie k. Chodzieży. Potem zaznaczył swoją obecność w Kucharkach pod Poznaniem oraz w Baszkowie k. Kobylina, gdzie dał się poznać jako gorliwy obrońca wiary i obyczajów. Kolejnymi placówkami były: Września, Chlewiska, Pobiedziska.W 1917 r. został wikariuszem bydgoskiej Fary. Opiekował się polskimi organizacjami działającymi przy tej parafii, organizował imprezy o charakterze narodowym, wygłaszał przemówienia w „Domu Polskim” przy ul. Warmińskiego. Po krótkim czasie powierzono mu wybudowanie kościoła i zorganizowanie parafii na Szwederowie. Nie należało to do zadań łatwych z uwagi na materialne i duchowe ubóstwo panujące w tej dzielnicy. Ksiądz Konopczyński, dzięki poświęceniu i samozaparciu, szybko zjednał sobie ludzi. Kościół p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy powstał w 1928 r. Dla chorych i dzieci sprowadził siostry zakonne w celu zapewnienia stałej i należytej opieki. Ze względu na szacunek, jakim darzono ks. Konopczyńskiego radni Rady Miasta powołali go na honorowy urząd radcy miejskiego w następujących dziedzinach: opieka nad kościołami, parafiami, sierocińcami, ochronkami i instytucjami charytatywnymi. Pod koniec 1931 r. odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi za osiągnięcia na polu pracy społecznej dla bydgoszczan. Na początku II wojny światowej, w listopadzie 1939r., został aresztowany przez gestapo pod zarzutem rozdzielania broni i amunicji. Dzięki staraniom bliskich zwolniono go. Sprawował nadal, w bardzo trudnych i niekorzystnych warunkach, obowiązki duszpasterza na Szwederowie. Za zgodą ks. prałata dr Edwarda von Blericqa, zwierzchnika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, podpisał wniosek o wpis na niemiecką listę narodowościową. Nie złożenie takiego wniosku groziło poważnymi restrykcjami, m.in. zesłaniem do obozu koncentracyjnego. Jednakże postawa ks. Konopczyńskiego była niezłomna. Mimo zakazów spowiadał po polsku, wspierał parafian w każdym możliwym wymiarze. Po wojnie mianowano go na dziekana miasta Bydgoszczy. Do jego zadań należało organizowanie życia religijnego w mieście, jak również poświęcenie i oddanie w użytek kościołów czy opieka nad powracającymi z wygnania. 15 września 1946 r. objął w zarząd parafię NSPJ w Bydgoszczy. Stąd kierował życiem religijnym, rozwinął ogólnomiejską działalność duszpasterską i społeczną oraz odrestaurował parafię. 23 października 1950 r. aresztowała go SB. Funkcjonariusze zarekwirowali księgi konferencji dekanalnych i akta wizytacyjne. Przyczynami zatrzymania były: wysunięcie w 1938 r. przez Radę Miejską na kandydata na posła do Sejmu oraz pogarszające się stosunki między państwem a Kościołem. Na szczęście starania władz duchownych i rodziny odniosły pozytywny skutek. Ks. Jana zwolniono 9 stycznia 1951 r. Potem, kard. Wyszyński, mianował go na: dziekana dekanatu Bydgoszcz I i wizytatora nauki religii w szkołach podstawowych. Od 1958 r. ks. Konopczyński chorował na serce; zmarł 17 lipca 1961 r.

5. Ks. Antoni Majchrzak

Przyszedł na świat w Szczonowie k. Żerkowa 5 stycznia 1907 r. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Pogorzelicy i do Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Jarocinie. Do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu wstąpił w 1927 r. Święcenia kapłańskie przyjął 12 czerwca 1932 r. w Bazylice Archikatedralnej Poznańskiej. Pracę duszpasterską rozpoczął w parafii Św. Trójcy w Bydgoszczy. Pracował też jako nauczyciel religii w Państwowym Gimnazjum Klasycznym oraz w Seminarium Nauczycielskim w Bydgoszczy. Ks. Majchrzaka również aresztowano: 7 października 1941 r. w kościele w Czeszewie, skąd wywieziono go do Poznania, a następnie do Dachau. W obozie koncentracyjnym przebywał cztery lata. Po zakończeniu wojny udał się do Francji i pracował jako duszpasterz w Polskiej Misji Katolickiej w Mericourt. W 1961 r. wrócił do kraju, mianowany proboszczem kościoła NSPJ w Bydgoszczy, a w 1971r. dziekanem dekanatu Bydgoszcz I. Kościół wymagał wielu napraw i nowych inwestycji. Nie było także, bardzo potrzebnych, salek katechetycznych. Zarządzanie parafią NSPJ przypadło na okres silnego totalitaryzmu komunistycznego i ateizacji społeczeństwa. Naszej parafii, ówczesne władze zabrały dwie spośród pięciu nieruchomości. W 1981 r. ks. Antoni otrzymał zezwolenie na budowę Domu Katechetycznego. Rok później, po uroczystości złotego jubileuszu, przeszedł w stan spoczynku. Zmarł nagle 27 sierpnia 1982 r.

6. Ks. Bogdan Jaskólski

Urodził się 23 marca 1937 r. w Kruszwicy. Uczęszczał do LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. Do Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie wstąpił w 1954 r. 11 czerwca 1960 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Posługę duszpasterską rozpoczął w parafii w Czerniejewie. Z powodów zdrowotnych przeniesiono go do Pleszewa jako kapelana Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny, potem do Mielżyna na to samo stanowisko do Sióstr Dominikanek.W latach 1962 -69 studiował teologię na KUL-u. W Bydgoszczy pełnił funkcję wikariusza przy Farze oraz parafii Św. Trójcy. Przez długi czas zajmował się duszpasterstwem akademickim.20 czerwca 1982 r. został proboszczem naszej parafii. Od samego początku angażował się w wiele prac. Za jego sprawą wyremontowano (m.in. remont wieży, zainstalowanie nowego oświetlenia i nagłośnienia, wymiana podłóg) i podłączono do elektrociepłowni kościół. Jednakże za największą zasługę należy ks. Jaskólskiemu poczytać wybudowanie Domu Katechetycznego, tak bardzo potrzebnego i jakże długo wyczekiwanego. Nie uczyniłby tego wszystkiego gdyby nie zaangażowanie parafian. Oprócz spraw kościoła dbał również o warunki materialne, pomoc charytatywną i sprawy duchowe parafian. W stan spoczynku przeszedł w 2010 r. Jako ks. Senior, w miarę sił, włączał się w życie parafii. Zmarł w Poznaniu, 19 czerwca 2016 r.


7. Ks. Roman Adam Kneblewski


8. Ks. Krzysztof Buchholz